In Nederland wonen ruim 62.000 Bosnische Nederlanders. Dertig jaar na de genocide in Srebrenica zijn hun verhalen nog altijd nauwelijks gehoord. Hoe leef je verder met een oorlogstrauma, in een maatschappij die jouw verhaal niet kent, niet begrijpt of misschien zelfs niet wil zien? En wat kunnen we van deze mensen leren als we naar hen luisteren?
In samenwerking met Studio Camera en Beeld & Geluid schreef FOTODOK een open call uit. Beeldmakers werden uitgenodigd om voorstellen in te dienen die de beeldvorming rondom de genocide bevragen, met bijzondere aandacht voor Bosnisch-Nederlandse stemmen. In de tentoonstelling in Utrecht zijn de winnende inzendingen te zien:
– Nicole Segers, met het cahier Srebrenica, denkraam voor herinnering, dat de context schetst waarin de genocide kon plaatsvinden. Ze reflecteert op de ervaring van toen, de gevolgen van oorlog, van polarisatie en ontmenselijking, en de betekenis daarvan voor het heden.
Over Nicole
Nicole Segers (1960) reisde jarenlang door de landen van voormalig Joegoslavië en maakte samen met schrijver Irene van der Linde het bekroonde boek Bloed en honing – ontmoetingen op de grenzen van de Balkan. Samen met Alma en de crew van het theaterstuk Gevaarlijke namen bezocht ze Srebrenica — een bezoek dat diepe indruk maakte.
– Anita Karabašić presenteert in Maar wie zal ons geloven? / A ko će nama vjerovati? haakwerken, gebaseerd op fragmenten uit het media-archief van Beeld & Geluid. Door het gebruik van haakwerk vertraagt ze en rekt de tijd van een enkele videostill op; een kort moment van onachtzaamheid wordt zo een werk van reflectie op de elf fasen van genocide.
Over Anita
Anita Karabašić (geb. 1995) is een ontwerper en beeldend kunstenaar uit Oostenrijk van Bosnische afkomst, gevestigd in Nederland. Ze studeerde af aan de Willem de Kooning Academie (Rotterdam, NL) met een interactieve keramiekinstallatie, gebaseerd op het idee van herdenkingsmonumenten, waarin ze de betekenis van herdenkingsrituelen – of het ontbreken daarvan – onderzocht.
De tentoonstelling
De 11 stemmen van Srebrenica verbeeldt fragmenten uit de podcast via installaties, met voorwerpen, fotografie, film en materiaal uit nieuwsarchieven. Onder meer te zien zijn beelden uit de serie van gerenommeerd fotograaf en filmmaker Robin de Puy, waarin zij elf mensen portretteert van wie het leven is getekend door de Bosnische genocide.
Daarnaast is er werk van kunstenaar Elma Čavčić, wiens verhaal ook te beluisteren is in de podcast: met levensgrote schilderijen maakt zij de dagelijkse gevolgen van oorlog zichtbaar. Haar moeder vluchtte in 1995 door de bossen, met Elma als baby, op zoek naar veiligheid. In het gezin werd weinig gepraat over hun geschiedenis, wat de kern vormt van Elma’s kunstenaarsschap: ze ziet kunst als een manier om verhalen te bewaren, die anders dreigen te verdwijnen.
De 11 Stemmen van Srebrenica is een gezamenlijke productie van Alma Mustafić, Marjolein Koster, Robin de Puy, FOTODOK, OVT (VPRO) en Nationaal Monument Kamp Vught.
De 11 stemmen van Srebrenica is mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, Vfonds, K.F. Hein Fonds, Fonds 21 en Gemeente Utrecht.