In 2023 trapten we het initiatief voor Studio Camera af tijdens het Nederlands Film Festival. Toen ging de talk op de Utrechtdag over werken vanuit Utrecht als audiovisuele professional. Een jaar later bespreken we hoe je als maker vanuit Utrecht de wereld in gaat. Hoe is het om (samen te) werken over de grens? Hoe kan een internationaal project eruit zien? En wat is de toegevoegde waarde van internationaal opereren? Moderator Luuk Heezen ging in gesprek met ervaringsdeskundigen.

Op 23 september 2024 vindt de tweede editie van de Utrechtdag plaats op het Nederlands Film Festival. Deze dag staat in het teken van de Utrechtse filmsector. Op deze herfstige maandagavond verzamelt het publiek zich in Slachtstraat Filmtheater. Tijdens de Studio Camera Sessies luisteren we naar de ervaringen van drie beeldmakers rondom een thema. Deze keer is dat ‘internationaal opereren’.

Moderator Luuk Heezen gaat (in het Engels) in gesprek met internationale makers Erik-Jan de Boer, Minem Sezgin en Corine Meijers. Zij geven antwoord op de vraag: hoe positioneer je je als maker buiten Nederland?
‍

Werken als VFX-supervisor in Hollywood

VFX Supervisor en animation director Erik-Jan de Boer heeft ter ere van de Utrechtdag een Utrecht T-shirt aangetrokken. “De mensen hier zijn vast trots op je”, zegt Luuk, kijkend naar het shirt. En of! Deze Nederlander heeft niet de minste Hollywood-carrière. Hij won een Academy Award en BAFTA voor Best Visual Effects in de film Life of Pi. Ook werkte hij mee aan onder meer Maze Runner, Okja en Night at the Museum.

Dat Erik-Jan nu in Hollywood werkt, is volgens hem deels te danken aan gunstige timing. “Het waren erg vroege dagen in 3D-graphics. Ik heb de hele CGI-golf zo'n beetje achter de rug.” Erik-Jan vertelt over zijn studiejaren aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht.Wat de stip op de horizon is, weet hij dan nog niet. “Ik had geen idee waar dat toe zou leiden. Ik was gewoon helemaal gefascineerd door animatie.” Het enige probleem is dat de technieken nog zo in kinderschoenen staan, dat de middelen niet bij opleidingen aanwezig zijn. Daar vindt Erik-Jan een creatieve oplossing voor. “Ik maakte afspraken met bedrijven die de apparatuur in huis hadden. Als hun medewerkers ‘s avonds naar huis waren, mocht ik hun apparatuur gebruiken.” Deze deal geeft Erik-Jan de mogelijkheid te experimenteren. In zijn laatste studiejaar krijgt hij een internationale beurs. Hij komt terecht bij een groot postproductiehuis in Londen. In één klap mag hij visuals maken voor grote commercials. Deze leerzame periode blijkt een kickstart voor zijn verdere internationale carrière.

‍Tip 1: Heb lef en verleg grenzen

In alle verhalen van Erik-Jan zit één rode draad, namelijk de boodschap: ‘trek de stoute schoenen aan.’ Of het nu gaat om dealtjes sluiten in Hilversum of jezelf overbluffen. Dat gebeurde wel eens in Londen, vertelt hij. “Soms zeiden we tegen een klant: 'Zeker geen probleem!', draaiden ons om en zeiden tegen elkaar: hoe gaan we dit doen?” In het geval van Erik-Jan leverden deze gedurfde stappen een rijkdom aan leerervaringen op.

Tip 2: Specialiseer je (animatie)showreel 

“Tegenwoordig zijn de softwarefuncties voor iedereen beschikbaar”. In tegenstelling tot zijn beginjaren, is het kunnen maken van visuele effecten niet speciaal genoeg om hoge ogen te gooien. “Specificeer je showreel om te bewijzen dat je talent hebt op een specifiek gebied”.

Tip 3: Bouw ruimte in om te ontdekken welke specialisatie bij je past

De Nederlandse animator is een ‘jack of all trades’. Echter zijn internationale filmbedrijven door de omvang gefragmentariseerd in gespecialiseerde afdelingen. “Zoek eerst uit wat je wilt doen, want ik heb de fout gemaakt om eerst naar de verkeerde afdeling te gaan.” Soms denk je iets te willen, maar past het in de praktijk minder goed, ontdekte hij. Dat is zonde van je tijd. 

Tip 4: Weeg goed af of over de grens écht is wat je zoekt

Een remake maken van Walking with Dinosaurs klinkt geweldig, maar helaas zijn er in deze tijd veel nadelen aan werken in Hollywood. “Onlangs waren er stakingen. Bedrijven produceren veel minder, er is minder geld, de concurrentie is enorm.” De industrie is nadrukkelijk commercieel gedreven. Soms brengt dat fair pay, waardering en moreel in het geding. “Ik zou nu niet aanraden om in de Verenigde Staten in VFX te gaan. Er is tegenwoordig ook veel te ontdekken in Nederland.” Overweeg goed wat de beste plek is voor je ambities.

Tip 5: Weet dat de internationale filmindustrie vaak verhuist, dus jij (dan) ook

VFX kosten veel geld. Multinationale filmbedrijven zoeken daarom naar plaatsen met een gunstig economisch systeem. Producties of bedrijven verplaatsen regelmatig over de hele wereld. Dit grillige karakter maakt het lastig om een vaste standplaats te hebben. “Dat kan moeilijk zijn in combinatie met een gezinsleven.” 
‍

Internationaal samenwerken kan ook op afstand

Minem Sezgin heeft een lange lijst met titels: graphic novelist, scenarist, podcastmaker en sociaal innovator. Haar doel is om empathie te stimuleren onder mensen, waar ook ter wereld. Niet gek dus dat internationale samenwerking in veel van haar projecten centraal staat. Haar korte zand animatiefilm Pembe & Eflatun (in productie) gaat over solidair samenwerken voor een duurzame wereld. Haar graphic novel No Seat At The Table (2021) werd internationaal gepubliceerd. In 2022 werd het gepresenteerd op de Tokyo Art Fair in Japan. “Ik kan het nog steeds niet geloven”, lacht Minem.

No Seat At The Table bevat vier fictieve verhalen over gentrificatie in Turkse en Nederlandse steden. Voor dit project werkte Minem samen met vier illustratoren uit Amsterdam, Utrecht, Istanbul en Ankara. “Samen deden we vergelijkend en literair onderzoek, kregen we feedback van de plaatselijke bevolking en bedachten we de verhalen.” Het intensieve samenwerkingsproces gebeurde vooral op afstand. Dat levert uitdagingen op. Luuk vraagt Minem naar tips voor internationale distributie en om zo'n samenwerking goed te laten verlopen.

Tip 1: Vind een internationaal georiënteerde producent of uitgever

No Seat At The Table is uitgegeven door Jap Sam Books. “Samenwerken is onderdeel van hun filosofie. Dat was heel inspirerend.” Vanwege deze visie richt Jap Sam zich op boeken voor een internationaal publiek, wat goed uitkomt, als dat je ambitie is.

Tip 2: Neem het internationale thema inhoudelijk mee - als dat past

Alle verhalen in No Seat At The Table gaan over het zijn van een buitenstaander in de plek waar je woont. Dat aspect komt ook terug in het perspectief. Alle verhalen worden verteld door lokale stadsduiven. “Zowel in Turkije als in Nederland houden mensen niet van duiven.” Naast dat de duiven de betekenis van ‘niet graag geziene gast’ dragen, is hun ongedierte-imago ook de cultuuroverstijgende verbindende factor.

Tip 3: Overbrug culturele verschillen met eerlijke, open communicatie

Taalbarrières en cultureel bepaalde communicatiestijlen kunnen miscommunicatie meebrengen in samenwerkingen. Vanwege de afstand is het belangrijk om het er ‘live’ over te hebben om misverstanden te voorkomen, benadrukt Minem. “Altijd bellen, geen e-mail sturen.” Ook drukt ze op het hart: “Maak altijd contact op een persoonlijk niveau. Wees open en transparant.”
‍

Producent Corine adviseert: volg je reislust & get out there

Veenendaal, Alphen aan de Rijn, Utrecht, Stockholm, Marokko, Qatar, Brussel. Er zijn weinig plekken waar filmproducent Corine Meijers niet heeft gewoond of gewerkt. “Ik hou van Nederland, maar de wereld is zoveel groter. Ik denk dat we veel van elkaar kunnen leren.” Als producent werkte Corine mee aan vele innovatieve producties, waaronder de bekroonde VR-film Ashes to Ashes en VR-experience The Imaginary Friend (2023). 

Sinds 2019 richt Corine zich met haar eigen productiehuis Studio Biarritz op projecten over de grens. De VR-documentaire Floating with Spirits (2023) was een Belgische, Nederlandse en Luxemburgse co-productie, gefilmd in samenwerking met lokale partners in Mexico. Voor het filmen van de documentaire-roadmovie Ik ben een bastaard (2022) reisde Corine naar Marokko. 

Tip 1: Een taal of een ander land leren kennen kan zomaar handig zijn

Nadat Corine haar studie had afgerond, werkte ze een poos in Marokko als tourguide. Dit bleek later onverwachts handig bij Ik ben een bastaard, dat in coronatijd werd opgenomen. Voor acteur Rashif El Kaoui was de reis erg persoonlijk en dus spannend. “Mensen kennen en Frans spreken gaf me lef. Ik weet niet of ik me zeker genoeg zou hebben gevoeld om het team te overtuigen als ik dat niet had gedaan.”

Tip 2: Leer internationale teamleden kennen en bouw vertrouwen op 

Het productieproces van Floating with Spirits vond plaats in verschillende landen. Vanwege de afstand kon Corine daar niet altijd bij zijn. Dat betekent dat je moet kunnen vertrouwen op je partners en zij op jou. “Ik zei: als we over budget gaan in Nederland, dan moeten jullie naast mij staan.” 

Tip 3: Houd het moraal hoog, want projecten duren soms jaren

Het maken van The Imaginary Friend duurde zeven jaar, omdat de financiering tussentijds niet rond kwam. Er waren destijds nog geen subsidies voor innovatieve projecten, zoals VR. Dat vergt een lange adem. “Je moet ervoor zorgen dat je bij elkaar blijft en niet loslaat. Als mensen loslaten, gaat het niet door.”

‍

Volg de activiteiten van Studio Camera in Utrecht

Studio Camera vierde op de Utrechtdag haar éénjarig bestaan! Ook in het aankomende jaar staan er activiteiten en Sessies op de planning. Blijf op de hoogte via de sociale media.